αφιέρωμα: Μάνος Χατζιδάκις [Μέρος Α: Οι Δίσκοι]

για την Μαρία


15 του Μάνου Χατζιδάκι
















Ο Μεγάλος Ερωτικός, opus 30 [1972]

Πριν από αυτό τον δίσκο πίστευα ότι η ποίηση δεν μπορεί να βοηθηθεί από την μουσική. Ο ερωτικός διαπερνά κάθε πέπλο ροκ αισθητικής και μέσα στην χούντα διακηρύττει ότι δεν υπάρχει πιο επαναστατική πράξη από τον έρωτα. Ο δίσκος δεν μπορεί να εγκλωβιστεί στον τίτλο "Ο καλύτερος ελληνικός δίσκος όλων των εποχών", είναι μία εμπειρία μοναδική, υπεράνω αξιολόγησης. Απλησίαστο αριστούργημα, κορυφή που παραμένει απάτητη εδώ και 35 χρόνια.

Το Χαμόγελο Της Τζοκόντας, opus 22 [1964]

Θα μπορούσε κανείς να το θεωρήσει κλασικίζων έργο, αλλά ο δημιουργός του είναι σαφής: δέκα τραγούδια στο ίδιο κλίμα για ορχήστρα. Και τι τραγούδια! Μελαγχολικά, κυκλωτικά, μεθυστικά. Έγιναν δύο προσπάθειες να προστεθούν λόγια, στα αγγλικά και στα ελληνικά, αλλά μόνο ένα τραγούδι τελικά τα κατάφερε (ευτυχώς). "Το θέμα είναι η γυναίκα έρημη μες τη μεγάλη πόλη. Το κάθε τραγούδι είναι κι ένας μονόλογος της, κι όλα μαζί συνθέτουν την ιστορία της. Μια ιστορία σύγχρονη και παλιά μαζί. "

Ρυθμολογία, opus 26 [1968]

Αφιερωμένη στον Σεφέρη, η ρυθμολογία παίζει σοβαρά, με μονούς ρυθμούς (5,7,9,11,13 και 15/8) και με χασάπικα ανάμεσά τους που εξαρτώνται από αστερισμούς. Ιδιαιτέρως αδικημένο έργο του συνθέτη, αυστηρό, καθαρό, και απολύτως ελληνικό.

Reflections, opus 27 [1968]

Για πολλούς είναι ο μοναδικός δίσκος που ξέρουν από τον Χατζιδάκι, ή τουλάχιστον μπορούν να ακούσουν ολόκληρο (σε αυτό βοήθησε και η πρόσφατη "ανάγνωσή" του από τους R.P.). Οι στίχοι είναι του συγκροτήματος New York Rock & Roll Ensemble, το οποίο, χρόνια μετά, παραδέχτηκε ότι δεν κατάφερε να αγγίξει τις μελωδίες του συνθέτη. Και που να διάβαζαν τους στίχους του Γκάτσου για τον Κεμάλ, 25 χρόνια αργότερα...

Οι Μπαλάντες Της Οδού Αθηνάς, opus 42 [1982-83]
...πουλώ πανάκριβες στιγμές, μοναδικές, ιδανικές, ποιος θα τις αγοράσει;
Ρητορικό το ερώτημα, και μάλλον χαρακτηρίζει όλο το έργο του Χατζιδάκι. Τελετουργικός δίσκος, εξομολογητικός και αυτολυτρωτικός. Για τους λίγους, όπως και ο επόμενος.















Μυθολογία, opus 23 [1965]

Η μυθολογία είναι κεντρικό σημείο για όσους θέλουν να βιώσουν καλύτερα τον... μύθο του Χατζιδάκι. Λίγο μετά το Gioconda's Smile και το όσκαρ για τα παιδιά του Πειραιά, ο δίσκος πούλησε τριψήφιο αριθμό αντιτύπων, κάτι που μάλλον χαροποίησε τον συνθέτη, που θεώρησε ότι βρήκε τους πραγματικούς ακροατές του. Ο Γκάτσος (για άλλη μία φορά) παίζει καθοριστικό ρόλο στην φυσιογνωμία του έργου.

Η Εποχή Της Μελισσάνθης, opus 37 [1970-80]

Ένα προσωπικό χρονικό της μεταπολίτευσης, μια αλληγορία πάνω στην ιστορία και το μέλλον της Ελλάδας, η Μελλισάνθη, μέσα από εμβατήρια και επιταφίους, ψάχνει να βρει την σωτηρία. Και χάνεται, "στα σκοτάδια των καιρών. Ο ρ ι σ τ ι κ ά."

Αθανασία, opus 31α [1975]

Δώδεκα τραγούδια του Γκάτσου πάνω στην ιδέα του θανάτου, βαθιά λαϊκά και δύσκολα, τόσο, που κανείς δεν τα επανέλαβε. Ο Γιάννης ο φονιάς από τον Μανώλη Μητσιά δεσπόζει σε όλο το δίσκο.

Blue, opus 25 [1966-68]

Το blue είναι η μουσική για ένα γουέστερν με λυπημένο τέλος, και παρότι π.χ. το America America ή το Top Kapi αγαπήθηκαν περισσότερο, αυτό εδώ το soundtrack έχει κάτι τόσο μυστήριο που σε κρατάει μέσα του για πολύ περισσότερο.

Η Αμαρτία Είναι Βυζαντινή Και Ο Έρωτας Αρχαίος (Τα Τραγούδια Της Αμαρτίας), opus 50 [1992]

Ο Χριστιανόπουλος δεν έμεινε απόλυτα ικανοποιημένος από την μελοποίηση των ποιημάτων του σε αυτόν τον δίσκο, που έμελλε να είναι και το κύκνειο άσμα του Χατζιδάκι, ωστόσο οι μελωδίες του πιάνου είναι εκείνες που κυριαρχούν εδώ και κάνουν το έργο απολαυστικό.

Οδός Ονείρων, opus 20 [1962]

Μουσική και τραγούδια για την παράσταση-σταθμό στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου. Ο Χατζιδάκις ξαγρυπνά για να μαζέψει τα όνειρα μας και να τα κάνει τραγούδια, αλλά ο Ζαμπέτας κλέβει την παράσταση παρεμβαίνοντας στο έφυγε το τρένο και μετατρέποντάς το σε ένα οκτάλεπτο αριστούργημα.

Όρνιθες, opus 16 [1959]

Οι όρνιθες του Αριστοφάνη ακούγονται ίσως δύσκολα στο σπίτι από το cd player, αλλά δεν παύουν να ξαφνιάζουν με την νεανική τους ορμή. Απαραίτητος δίσκος.

Πορνογραφία, opus 43 [1982-83]

Άτυπη συνέχεια στις μπαλάντες της οδού Αθηνάς, η πορνογραφία είναι περισσότερο εξωστρεφής και "έδωσε" κάποια πολύ αγαπημένα τραγούδια όπως η μπαλάντα των αισθήσεων και των παραισθήσεων, η παναγία των Πατησίων και το έλα σε μένα.

Η Φλέρυ Νταντωνάκη Στα 'Λειτουργικά' Του Μάνου Χατζιδάκι, opus 29 [1971]

Μεταγραφή ρεμπέτικων τραγουδιών από την μούσα του συνθέτη, μία κίνηση που τρόμαξε πολλούς, όπως και η δήλωση του Χατζιδάκι ότι έχει αρχίσει να ξεχωρίζει τα ρεμπέτικα τραγούδια εκείνα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον.

30 Νυχτερινά, συλλογή [1983]

Δεν είναι best of (φυσικά!), είναι τριάντα "σκόρπια" τραγούδια που ακούγονται εδώ απογυμνωμένα, χωρίς στίχους. Κρυφά διαμάντια αποδείχτηκαν κάποια κομμάτια που είχαν τίτλους όπως η μελαγχολία της ευτυχίας και το βαλς των χαμένων ονείρων...

"Λυπάμαι μόνο που τον δίσκο αυτόν θα τον ακούσουν και ακροατές που δεν μ' αρέσουν. Μα δεν βρήκα μέχρι στιγμής τρόπο να τους το απαγορεύσω. Κι αυτό μου δημιουργεί μελαγχολία."
(Μάνος Χατζιδάκις, για όλους τους παραπάνω)

[οι χρονολογίες αφορούν την σύνθεση, όχι την κυκλοφορία των έργων]
[η αρίθμηση σε opus 1,2 κτλ. είναι του ίδιου του συνθέτη]
[η σειρά είναι αυστηρή και απολύτως υποκειμενική]

[Μέρος Β: Τα Τραγούδια]