8 Φεβρουαρίου 2010

τα «sixties» ζουν ακομα


«Λέω πάντα ότι σε κάθε ξεσηκωμό ή σε κάθε πορεία που γίνεται με αίτημα την αλλαγή, αυτό που χρειάζεται στην πραγματικότητα είναι, απλώς, μερικοί άνθρωποι. Καμιά φορά αρκεί μόνο ένας».
Για να γράψει ιστορία, ο Φράνκλιν Μακέιν χρειάστηκε άλλους τρεις. Ο Μακέιν, ο οποίος δεν έχει καμία συγγένεια με τον Ρεπουμπλικάνο συνονόματό του, είναι ο ένας από τους τέσσερις αφροαμερικανούς φοιτητές που το Φεβρουάριο του 1960 πυροδότησαν, χωρίς να το περιμένουν, μια αλυσίδα ειρηνικών διαμαρτυριών σε ολόκληρο τον αμερικανικό Νότο κάνοντας κάτι φαινομενικά απλό, αλλά συγχρόνως επαναστατικό: κάθησαν να πιούν καφέ σε ένα μέρος «μόνο για λευκούς».
Ο Φράνκλιν Μακέιν, ο Ιζελ Μπλερ, ο Ντέιβιντ Ρίτσμοντ και ο Τζο Μακνίλ, φοιτητές στο δημόσιο Πανεπιστήμιο του Γκρίνσμπορο της Βόρειας Καρολίνας, την 1η Φεβρουαρίου του 1960, μια μέρα που, όπως λένε σήμερα, «είχαν μέσα τους πολύ θυμό για να νιώσουν φόβο», μπήκαν σε ένα παράρτημα του Woolwarth, μιας αλυσίδας φτηνών πολυκαταστημάτων. Παρ' όλο που στο κατάστημα επιτρεπόταν να ψωνίζουν και οι μαύροι, κανένας δεν είχε τολμήσει να σερβιριστεί στο κυλικείο, το οποίο, ανεπίσημα, ήταν «μόνο για λευκούς».
Οι τέσσερις, αφού ψώνισαν κάτι μικροπράγματα, κάθισαν στον πάγκο του κυλικείου και ζήτησαν καφέδες. Οταν ο σερβιτόρος αρνήθηκε και απείλησε να τους πετάξει έξω, εκείνοι αρνήθηκαν να απομακρυνθούν. Τότε, συνέβη κάτι αδιανόητο. Τους πλησίασε μια λευκή, ηλικιωμένη γυναίκα και τους είπε: «Νιώθω πολύ υπερήφανη για εσάς, παιδιά. Κρίμα που δεν το κάνατε αυτό δέκα χρόνια νωρίτερα».
Η γενναία στάση των τεσσάρων μαύρων φοιτητών έγινε αμέσως γνωστή από στόμα σε στόμα. Σε μια εποχή που δεν υπήρχαν κινητά, Ιντερνετ, Facebook, Twitter και όλοι οι σύγχρονοι τρόποι άμεσης επικοινωνίας, οργανώθηκε σε χρόνο-ρεκόρ ένα απίστευτο κύμα συμπαράστασης. Δεκάδες αρχικά, εκατοντάδες στη συνέχεια, νέοι, ανάμεσά τους και λευκοί, οργάνωναν καθιστικές διαμαρτυρίες σε μαγαζιά, καφετέριες και κατόπιν στα πανεπιστήμια. Το κίνημα ξεπέρασε σύντομα τα σύνορα της Βόρειας Καρολίνας και εξαπλώθηκε σε όλες τις μεγάλες πόλεις του αμερικανικού Νότου. Κάτι τόσο απλό, όσο ένας καφές, πυροδότησε μια μορφή αντίστασης που, όπως εκτιμάται εκ των υστέρων, «άλλαξε για πάντα την Αμερική».
Με κάτι εξίσου απλό, λίγα χρόνια νωρίτερα, η Ρόζα Παρκς στην Αλαμπάμα, όταν αρνήθηκε να σηκωθεί από μια θέση στο λεωφορείο που ήταν «μόνο για λευκούς», εξαπέλυσε, άθελά της, το «μεγάλο μποϊκοτάζ των λεωφορείων» το 1955. Ωστόσο, η καθιστική διαμαρτυρία στο Γκρίνσμπορο ήταν εκείνη που κινητοποίησε τη νεολαία και έδωσε νέο παλμό στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα.
«Αυτό που σήμερα αποκαλούμε "σίξτις" ξεκίνησε την 1η Φεβρουαρίου του 1960», εκτιμά με άρθρο του στους «Los Angeles Times» ο ιστορικός και συγγραφέας Αντριου Λιούις. «Ξεχνάμε σήμερα πού βρισκόταν το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα τον Ιανουάριο του 1960. Εξι χρόνια αφότου το Ανώτατο Δικαστήριο είχε κρίνει αντισυνταγματικό το καθεστώς του φυλετικού διαχωρισμού στα σχολεία, μόνο ένας στους 100 αφροαμερικανούς μαθητές στο Νότο φοιτούσε σε μεικτό σχολείο. Τέσσερα χρόνια μετά το τέλος του μποϊκοτάζ των λεωφορείων, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ προσπαθούσε ακόμα να αξιοποιήσει εκείνη τη νίκη. Πολλοί ανηχυχούσαν ότι το κίνημα είχε βαλτώσει. Τότε ήρθε το Γκρίνσμπορο και άλλαξε τα πάντα».
Η καθιστική διαμαρτυρία του Γκρίνσμπορο, σύμφωνα με τον αμερικανό ιστορικό, ήταν εκείνη που ριζοσπαστικοποίησε το κίνημα και το εξάπλωσε σε ολόκληρη την αμερικανική επικράτεια. Το 1964 ο πρόεδρος Λίντον Τζόνσον θα υπέγραφε το νόμο για τα πολιτικά δικαιώματα και ένα χρόνο αργότερα το Νόμο για τα Εκλογικά δικαιώματα. Παραδόξως, το Γκρίνσμπορο αποτελεί το κεφάλαιο του κινήματος το οποίο έχει αναλυθεί λιγότερο και είναι και το λιγότερο γνωστό εκτός αμερικανικών συνόρων. Ισως γιατί είναι επικίνδυνο να θυμάται κανείς πώς μια απλή, καθημερινή κίνηση μπορεί να γίνει χείμαρρος.
Ο Φράνκλιν Μακέιν, ο οποίος εργάστηκε ως χημικός και αργότερα ως χρηματιστής, εξακολουθεί στα 68 του να πιστεύει ότι μια χούφτα άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα. Και είναι πολλά ακόμα αυτά που πρέπει να αλλάξουν σε μια χώρα που ναι μεν απέκτησε μαύρο πρόεδρο αλλά δεν έχει εξαλείψει το ρατσισμό, ενώ η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός αποτελούν μέγιστα και υπερφυλετικά προβλήματα. «Κοιτάξτε γύρω σας, λέω πάντα στους άλλους. Βλέπετε καμιά αδικία; Κάντε κάτι γι' αυτό».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου