Στέλιος Ράμφος / Με αφορμή τον Νίτσε

Πείτε μου αν υπάρχει άλλος άνθρωπος που να προβληματίζεται μέσα στο ίδιο 24ωρο για τους LCD Soundsystem και το καινούργιο βιβλίο του Ράμφου να τον συναντήσω και να εξαϋλωθούμε σε λάμψεις φωτός.

Ψάχνοντας πληροφορίες για το βιβλίο Νίτσε για καλό γούστο έπεσα πάνω σε ένα μεγάλο βίντεο του συγγραφέα, κατά την παρουσίασή του στο πατάρι του Αρμού. Ο Ράμφος συχνά φλυαρεί ή οι απόψεις του σου φαίνονται τετριμμένες και λίγο - πολύ γνωστές, ωστόσο είναι αυτό το ξεκαθάρισμα που κάνει μέσα σου η φιλοσοφία το οποίο σε μία αβέβαιη και θολή εποχή όπως η δική μας βάζει τα πράγματα σε μία σειρά και σε βοηθάει να πας παρακάτω. Πάντα σ' αυτές τις περιπτώσεις οι νεότεροι αντιδρούν και νομίζουν πως οι ίδιοι ζουν ήδη στην επόμενη εποχή και έχουν ξεπεράσει τα αδιέξοδα που βασάνιζαν τους προηγούμενους -έτσι, μόνο και μόνο επειδή γεννήθηκαν μετά από αυτούς- αλλά μακάρι να ήταν τόσο απλά τα πράγματα.

Ο Ράμφος έχει γράψει πολλά βιβλία για το "ελληνικό πρόβλημα" και την ελπίδα του να περάσουμε από την ανατολική μας μοναδικότητα στην δυτική συλλογικότητα (χοντρά-χοντρά το γράφω τώρα, δείτε το βίντεο, διαβάστε και κανένα βιβλίο, καλό θα σας κάνει), αλλά αυτό το απόσπασμα έχει και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον! Μιλώντας για τον Νίτσε λοιπόν, μας βγάζει από την δύσκολη θέση να απαντάμε κάθε φορά στην ενοχλητική ερώτηση: "Δεν τον καταλαβαίνω τον συγγραφέα/σκηνοθέτη/συγκρότημα, τι θέλει να πει μ' αυτό; Γιατί χρησιμοποιεί αυτό το ύφος; Άμα κάτι δεν είναι απλό, τότε δεν είναι και καλό. Γιατί να προσπαθήσω εγώ να τον καταλάβω; Αυτός θα χάσει."

Είμαστε σε μια φάση ιστορική που το μπόλιασμα είναι αναπόφεκτο, αλλά δεν ξέρουμε τι να μπολιάσουμε και με τι […] αυτή είναι μία αδυναμία συνθέσεως που μας κατατρέχει και σ' αυτό έχουν μεγαλύτερη ευθύνη οι άνθρωποι της σκέψεως, οι διανοούμενοι.

Υπάρχει ένα μειζον πρόβλημα κάθε φορά στις σχέσεις μας κάθε φορά με έναν πολιτισμό με τον οποίο καλούμαστε να συναντηθούμε: για να πετύχεις μία σχέση, για να πετύχεις μία συνάντηση, πρέπει να έχεις εαυτόν. Για να συναντηθείς πρέπει να είσαι. Υπάρχει ένα μείζον πρόβλημα ελλείψεως ή αβεβαιότητος ενεργού εαυτού στην κουλτούρα μας. Και υπ' αυτής της έννοιας, μιας ελλείψεως αυτοπεποιθήσεως, που γίνεται επιθετικότητα, καμιά φορά γελοία.

Η ύπαρξη ενεργού εαυτού είναι κάτι που περνά σε όλα τα επίπεδα, είτε μιλάμε για την εκπαίδευση, είτε μιλάμε για το πως διαβάζουμε έναν μεγάλο συγγραφέα. Δεν μπορείς να διαβάσεις έναν μεγάλο συγγραφέα αν δεν είσαι κάποιος. Δεν μπορείς να τον διαβάσεις ποτε για να τον απομνημονεύσεις. Δεν μπορείς να συναντηθείς ποτέ μαζί του για να μάθεις τι λέει. Πρέπει να του πεις τι λες εσύ κιόλας. Αν δεν έχεις να πεις κι εσύ τι έχεις, τότε δεν μπορείς να τον διαβάσεις αυτόν τον συγγραφέα.

Αν δεν του πεις τι λες κι εσύ (δεν έχει σημασία που έχει πεθάνει πριν 200 ή 500 χρόνια), αν δεν έχεις να πεις κι εσύ τι έχεις, τότε δεν μπορείς να τον διαβάσεις. Επομένως μία αναγνωση (όπως μπορεί να 'ναι του Νίτσε ή του Πλάτωνος ή οτιδήποτε άλλο), στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ένα βαθύτερο στοίχημα, μια βαθύτερη διεκδίκηση: από το να πάψεις να είσαι απλό γεγονός (ότι ξέρεις, υπάρχω σ' αυτή τη γωνιά της Ευρώπης), να γίνεις ενεργό υποκείμενο.