Το Rashômon ήταν η αφετηρία της καθολικής αποδοχής του Kurosawa ως ένας από τους μεγαλύτερους δημιουργούς κι αυτό όχι τυχαία. Σε αυτή την απλή ταινία διάρκειας μόλις 1,5 ώρας συμπυκνώνονται η αγάπη του για τον βωβό, τις αρχετυπικές ιστορίες, το θέατρο και τη μουσική, καθώς και ο βαθύς ανθρωπισμός που χαρακτηρίζει όλο το έργο του, η ευκολία στην χρήση της κάμερας και η φυσική ροή στην αφήγηση, ως και την διαχρονική συνεργασία του με τον Mifune.
Αμέσως πριν τον Ηλίθιο, τον Ikiru, τους 7 Σαμουράι και τον Θρόνο του Αίματος, ο Rashômon μπορεί να μην είναι η καλύτερή του ταινία, δεν αφήνει όμως κανέναν αδιάφορο ακόμη και 60 χρόνια μετά την δημιουργία της. Πίσω και πέρα από όσα ανέφερα στην πρώτη παράγραφο, παραμένει επίκαιρη και τελικώς άχρονη χάρις στους δύο θεμελιώδεις προβληματισμούς που πραγματεύεται: την υποκειμενικότητα της αλήθειας και την διαφορετική(;) θέση που έχει το ψέμα στη σχέση ανδρών—γυναικών.
Ο Kurosawa θα χρησιμοποιήσει απλά και ουσιαστικά μία σειρά από flashbacks για να παρουσιάσει στον θεατή όλες τις πιθανές όψεις της πραγματικότητας, λέγοντας την ίδια ιστορία ξανά και ξανά, περιπλέκοντας συνεχώς τα αίτια και τα αποτελέσματα, ενώ αυξάνει παράλληλα την ένταση των ηρώων και των αφηγητών του. Η χρήση του Bolero του Ravel είναι η πιο ταιριαστή μουσική επιλογή που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει (και όντως το κάνει).
Ένα ζευγάρι διασχίζει ένα δάσος, στο οποίο θα συναντήσει έναν θρυλικό ληστή. Ο τελευταίος θαμπώνεται από την ομορφιά της γυναίκας και την κάνει δική του. Το αποτέλεσμα είναι ο φόνος του συζύγου και ο βιασμός της γυναίκας. Αλλά δεν θα πρέπει να είμαστε σίγουροι για τίποτε άλλο: ούτε για το ποιος έκανε τον φόνο, ούτε για το αν ο βιασμός ήταν πράγματι βίαιος. Στην αστυνομία ληστής και γυναίκα θα καταθέσουν διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας, ενώ το πνεύμα του νεκρού συζύγου θα δώσει κι εκείνο τη δική του ερμηνεία (με την βοήθεια ενός μέντιουμ), εντελώς διαφορετική από τις δύο προηγούμενες. 3 ιστορίες με 3 διαφορετικούς δολοφόνους για το ίδιο έγκλημα παραείναι πολλές.
Όλα είναι ψέματα! φωνάζει ο χωρικός που βρήκε πρώτος το πτώμα και μας συναντά στην εισαγωγή της ταινίας μουρμουρίζοντας πως δεν καταλαβαίνει τίποτα απ' όσα έγιναν. Ο κάθε πρωταγωνιστής αυτού του τριγώνου παρουσιάζει τα πράγματα όπως τον βολεύει επομένως, αν και οι πράξεις μένουν οι ίδιες, τα κίνητρα είναι διαφορετικά. Και αν τα κίνητρα είναι διαφορετικά, ο μανιχαϊσμός του καλού και του κακού πάει περίπατο: θύτης και θύμα μπορούν εξίσου να την βγάλουν καθαρή ή να κατηγορηθούν για τα πάντα.
Υπάρχει μία ιστορία πίσω από τις ιστορίες, κι αν ναι, ποιός μας εγγυάται ότι αυτή είναι η αληθινή; Η αλήθεια είναι άμεσα εξαρτημένη από τον αφηγητή, όσο κι απ' τον ακροατή, κι εδώ ο Kurosawa αρχίζει να δικαιολογεί το γιατί βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε όλες της σύγχρονες σχολές τέχνης, μιλώντας ουσιαστικά για την ίδια του την ταινία.
Αλήθεια ή ψέματα, ποιά η διαφορά; αναλογίζεται ο κυνικός Kichijirô Ueda που ακούει την εξιστόρηση από την αρχή, σημασία έχει να ψυχαγωγούμαι.
Ο σκηνοθέτης δεν ενδιαφέρεται για μία ταινία μυστηρίου κι έτσι λύση στο αίνιγμα θα δοθεί, αποκαλύπτοντάς μας όμως όχι τόσο πια τη σειρά των γεγονότων, αλλά τις αδυναμίες που έχουμε μάθει να κρύβουμε απ' τους άλλους. Μετά από αυτό, κανείς δεν θα είναι ο ίδιος και όλες οι ιστορίες τους θα μοιάζουν ανθρώπινες, πολύ ανθρώπινες.
Το φινάλε της ταινίας μπορεί να ξενίσει κάποιους ή να το θεωρήσουν περιττό, αλλά ο Kurosawa σαν άλλος Αλιόσα Καραμαζώφ θέλει να στείλει το δικό του μήνυμα μετά απ' αυτή την τραγωδία. Δεν θα μας πείσει ίσως όλους (σίγουρα όχι την Βιριδιάνα του Μπουνιουέλ), αλλά ο Ιάπωνας είναι σαφής.
Διαβάστε επίσης:
Roger Ebert @ suntimes.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου