david toop | ωκεανος του ηχου

Η περίληψη στο οπισθόφυλλο γράφει: "Μια θρυμματισμένη και γι' αυτό κατ' εξοχήν αντιπροσωπευτική ιστορία της μουσικής του 20ού αιώνα, από τον Erik Satie και τον Miles Davis ως τον James Brown και τους Beach Boys, από τον Ennio Morricone και τον Philip Glass ως τον Jimi Hendrix και τον Aphex Twin. Μέσα από συνεντεύξεις επιδραστικών μουσικών όπως ο Brian Eno, o Lee Perry και ο Sun Ra, o Bill Laswell, o Ryuichi Sakamoto και οι Kraftwerk (μουσικών διαφορετικών τόσο μεταξύ τους όσο και από το "κυρίαρχο" ρεύμα), ο μουσικός και δημοσιογράφος David Toop εξυφαίνει ένα μαγευτικό ιστό αφηγήσεων γύρω από τον οργανωμένο ήχο, το soundtrack ενός Τέταρτου Κόσμου που εκτείνεται από το Τόκιο έως το Μαρακές, από το Λονδίνο έως τον Αμαζόνιο και από την Iάβα έως τη Νέα Υόρκη." εξαιρετικά ενδιαφέρουσα οπτική.

στον πρόλογο διαβάζουμε: "Δεν είναι ένα βιβλίο για τις κατηγορίες της μουσικής, -άμπιεντ, ηλεκτρονική, περιβαλλοντική ή οποιονδήποτε άλλο διαχωρισμό που αξιώνει τη δημιουργία τάξης και λογικής ενώ στην πραγματικότητα εξυπηρετεί εμπορικούς σκοπούς. Αντίθετα, ο δρόμος που ακολούθησα, ξεκινώντας από τον Debussy του 1889 είναι η διάβρωση των κατηγοριών, το ξεγύμνωμα των συστημάτων, ώστε να δημιουργηθεί χώρος για νέα ερεθίσματα, νέες ιδέες, νέες επιρροές από ένα περιβάλλον που μεταμορφώνεται συνεχώς. Τότε, όπως και τώρα, αυτό το περιβάλλον περιελάμβανε τόσο ήχους του κόσμου- μουσικές που δεν είχαν ξανακουστεί και ατμοσφαιρικούς ήχους όλων των ειδών, θορύβους της πόλης και βιοακουστικά σήματα- όσο και πειράματα στην παρουσίαση τελετουργιών, τεχνολογικές καινοτομίες, άγνωστα συστήματα συντονισμού και δομικών αρχών, αυτοσχεδιασμό και πιθανότητες". Και μπαίνεις με αυτό τον -λίγο ανώμαλο - τρόπο στο νόημα.

δεν είναι ένα συνηθισμένο βιβλίο ο ωκεανός του ήχου, η αφήγηση είναι μάλλον συνειρμική και δεν ακολουθεί μια συνηθισμένη σειρά (πχ χρονολογική). ο συγγραφέας -ο οποίος φαίνεται ότι διαθέτει πάρα πολλές γνώσεις- βρίσκει "αντισυμβατικά" συνεκτικά στοιχεία για να γράψει. για παράδειγμα, μία παράγραφος ασχολείται με phil spector, joe meek, brian wilson και lee perry, εντοπίζοντας το -προφανές σε αυτή την περίπτωση- κοινό στοιχείο ότι και οι 4 ήταν πρωτοπόροι στο στούντιο αλλά λιγάκι τρελοί στην κανονική ζωή. σε άλλα σημεία η σύνδεση των μουσικών δεν είναι τόσο φανερή, χρειάζονται μουσικές γνώσεις για να καταλάβει ο αναγνώστης τι συνδέει ας πούμε τον hendrix με τον coltrane και τα blues.

γενικά ο david toop (μουσικός ο ίδιος και συνεργάτης του περιοδικού wire (αν σας λέει κάτι αυτό)) ασχολείται πολύ με αρμονίες, κλίμακες, και τεχνικά θέματα που ένας μη μουσικός δυσκολεύεται να παρακολουθήσει, κάνοντας το βιβλίο λιγάκι δύσκολο. ένας ακόμα παράγοντας που συντελεί στο παραπάνω είναι το πόσο πίσω στο χρόνο πάει, συνθέτες του 19ου αιώνα που είναι σχετικώς άγνωστοι στο ευρύ μουσικόφιλο κοινό. με βάση τα παραπάνω, θα έλεγα ότι το βιβλίο είναι για αρκετά προχωρημένους ακροατές.

από την άλλη, όταν ο david καταπιάνεται με γνωστά θέματα  (πχ aphex twin, scanner, σκηνή της τζαμάικα, kraftwerk) η ανάγνωση είναι απολαυστική. συζητήσεις-συνεντεύξεις με τους ίδιους τους μουσικούς, ιστορίες από την εποχή και το μέρος που η μουσική φτιαχνόταν.

ο david toop αντιμετωπίζει τον ήχο σα μουσική και τούμπαλιν, πολλές φορές χάνεται σε διηγήσεις από προσωπικές εμπειρίες στη ζούγκλα και τους ήχους της (προσωπικά βαρέθηκα πολύ) ή ακαδημαισμούς σχετικά με τους ήχους των φαλαινών ή των νυχτερίδων (!).

εν κατακλείδι, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η προσέγγιση της μουσικής από τον david (δες ονόματα που αναφέρονται στην περίληψη) αλλά με πολύ ιδιαίτερη αφήγηση που καθιστά το βιβλίο ελαφρώς δυσπρόσιτο που απαιτεί την προσοχή μας.