Παρακάτω κάνω κάποιες επιλογές από το έργο του. Αν πρέπει να δείτε μόνο 1 ταινία, αυτή είναι το Lost Highway (και επιμένω σ' αυτό!).
Eraserhead (1977)Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, δεν θα μπορούσε παρά να είναι ένα δύσπεπτο αριστούργημα. Εδώ βρίσκονται βασικά σημεία αναφοράς των επόμενων ταινιών του, η παρακολούθησή της όμως είναι κάθε άλλο παρά εύκολη, και τα εικαστικά μέσα δεν βοηθούν σε αυτό. Αγαπήθηκε ιδιαίτερα από μερικούς κριτικούς, αλλά καλύτερα αφήστε την να την δείτε στο τέλος.
[5/5] Μόνο για σκληροπυρηνικούς
The Elephant Man (1980)Το θέμα της ήταν σχετικά mainstream: ένας -φρικτά- παραμορφωμένος άνθρωπος, από θηρίο στο κλουβί γίνεται μέλος της υψηλής κοινωνίας (περίπου). Η αλληγορία και η υπόγεια κοινωνική κριτική την έκαναν αποδεκτή σε ένα μεγαλύτερο κοινό (βοήθησαν και οι πολύ καλές ερμηνείες), ενώ παράλληλα ο σκηνοθέτης ασχολήθηκε με ένα spooky θέμα που τον ενδιέφερε.
[4/5] Δείχνει κάπως παλιά πια
Dune (1984)Το Dune έχω την αίσθηση ότι ήταν έξω από τα νερά του Lynch εξαρχής. Άλλα πράγματα βρήκε ενδιαφέροντα ο ίδιος στο βιβλίο, άλλα σκέφτηκε η εταιρεία και άλλα έψαχναν οι φανατικοί οπαδοί του. Μεγάλη καθυστέρηση, χαμένος προϋπολογισμός, άψυχες ερμηνίες και γενικότερα ένα φιλμ που έχασε νωρίς τον στόχο του. Δεν πειράζει όμως... μετά από αυτό ο Lynch κινήθηκε στο χώρο που του άρμοζε για να μεγαλουργήσει.
[3/5] Η πιο αδύνατη στιγμή του
Blue Velvet (1986)Η ταινία αυτή άρεσε ιδιαίτερα στο αμερικάνικο κοινό, για άλλους λόγους βέβαια απ' ό,τι σε έναν κλασικό Lync-ικό θεατή (όπως εγώ!). Από εδώ αρχίζουν να βγαίνουν στο προσκήνιο πολύπλοκοι χαρακτήρες που ζουν μεν ανάμεσά μας, αλλά είναι ασφυκτικά κλεισμένοι στο δικό τους σύμπαν. Αυτό το μυστήριο background της αμερικανικής επαρχίας άρεσε πολύ στις ΗΠΑ (όπως και η γυμνή εμφάνιση της Rosselini) και φυσικά ήταν τα αναγνωριστικά βήματα σε έναν κόσμο που παρουσίαστηκε εκτενέστερα στο Twin Peaks. Η ατάκα του -τρομερού- Dennis Hopper "και αυτή είναι για τον Βαν Γκονγκ" σπάει κόκκαλα!
[4,5/5] Πρώτοι, απλοί(;) πειραματισμοι
Twin Peaks (1990-91)Ο πρώτος κύκλος της σειράς είχε μόνο 8 επεισόδια και ήταν (ακόμη είναι) ένα καθαρό πολιτισμικό σοκ. Στο πρώτο πλάνο αποκαλύπτεται το σώμα της νεκρής Λώρας Πάλμερ, "τυλιγμένο σε πλαστικό". Καθώς ξεκινά η έρευνα για την εξιχνίαση της δολοφονίας της, ο θεατής μπλέκεται σε έναν λαβύρινθο σχέσεων, ψεμάτων, ενοχών, ανεξήγητων φαινομένων, ψυχολογικών τραυμάτων, αποκρυφικισμού και επιστημονικής φαντασίας (!), με φόντο πάντα την μίζερη αμερικανική επαρχία. Ο Lynch δημιούργησε μία σειρά από ιδιαίτερους και πολύπλοκους χαρακτήρες (μέχρι και μία σειρά μέσα στην σειρα!) και τους ανέπτυξε όλους ταυτόχρονα, με απίστευτη ταχύτητα, ακρίβεια και συντομία. Αμέσως αντιλαμβάνεσαι ότι όλοι είναι εξίσου ένοχοι και πως τίποτα και κανείς δεν είναι αυτό που φαίνεται. Κάθε επεισόδιο έλυνε μία απορία του προηγούμενου και δημιουργούσε δεκάδες άλλες... Ο απίστευτος Lynch ήθελε να σταματήσει έτσι. Να τα αφήσει όλα στον αέρα και να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματα που ήθελε. Η πίεση όμως από το κανάλι ήταν μεγάλη λόγω της ανταπόκρισης του κοινού και έτσι συνεχίστηκε για μία ολόκληρη σεζόν ακόμα, σε συνεργασία με άλλους σκηνοθέτες και το θέμα πλάτυνε πολύ (29 επεισόδια συνολικά). Το βασικό μυστήριο λύνεται στο επεισόδιο 16 γιά όσους αντέξουν, ενώ η συνολική εικόνα δόθηκε από τον Lynch στο τελευταίο (διπλό) επεισόδιο, στην κλασική σκηνή στο κόκκινο δωμάτιο... Όλα τα επεισόδια των X-Files δεν πιάνουν μία μπροστά σε τούτον εδώ τον θρίαμβο.
[5/5] Landmark σειρά όλων των εποχών (ο πρώτος κύκλος)
Wild At Heart (1990)Με πρωταγωνιστή έναν φανατικό με τα τραγούδια του Elvis Nicolas Cage, η Ατίθαση Καρδιά αγαπήθηκε πολύ ως μία "εναλλακτική" road movie και έκανε καλό γκελ στο κοινό. Όλες οι ερμηνίες είναι εξαιρετικές (αυτό αυτόματα σημαίνει ότι είναι η καλύτερη ταινία του Nicolas Cage!) και φυσικά, η τελευταία σκηνή με το Love me tender στο καπώ του αυτοκινήτου θα βρίσκεται σε όλες τις λίστες με τις κλασικές σκηνές στην ιστορία του κινηματογράφου σε λίγα χρόνια. Palm d'Or στις Κάννες.
[4,5/5] Καψουδιάρικο, τίνει να γίνει κλασικό
Twin Peaks: Fire Walk With Me (1992)Δεν ξέρω αν αυτή η ταινία φτιάχτηκε για να συμπληρώσει ή να βοηθήσει στην ανάγνωση της σειράς, πάντως απουσιάζει εκείνη η δημιουργική υπερένταση σε όλους τους τομείς. Δίνει 2-3 hints παραπάνω στα μεγάλα ακροατήρια, αλλά το βασικό της ατού είναι ότι βλέπουμε ζωντανή την Λώρα Πάλμερ! Για τον ίδιο λόγο απογοητεύτηκαν οι φανατικοί της σειράς (λογικό).
[3,5/5] Ρηχή προσέγγιση της σειράς
Lost Highway (1997)Όποιος προσέξει αυτή την ταινία θα έχει κάνει το μεγαλύτερο βήμα για να κατανοήσει την μυθολογία του Lynch. Όλα βρίσκονται εκεί. Είναι πραγματικά αδιανόητη η απόρριψη αυτής της ταινίας από το μεγάλο κοινό και κριτικούς. Αλλά από την άλλη, κάθε καινοτομία χρειάζεται το χρόνο της για να γίνει αποδεκτή. "It's about a man in trouble... a psychogenic fugue is the type of trouble" όπως λέει και ο ίδιος. Η βασική ατάκα της ταινίας είναι αυτό που καθορίζει όλο το έργο του σκηνοθέτη: "I like to remember things my own way". Είναι μία υποκειμενική αφήγηση (όπως όλες εξαλλου, σωστά;), με την αλήθεια να μπλέκεται με την φαντασία, τις προσδοκίες με τις ενοχές και ξανά από την αρχή. Η αρχική έμπνευση ήρθε από τον υπαρκτό ιατρικό όρο "psychogenic fugue", όπου ο ασθενής, υπό συνθήκες μεγάλης πίεσης δημιουργεί για τον εαυτό του μία καινούργια πραγματικότητα... Δεν θέλω να πω περισσότερα, η ταινία είναι πραγματική απόλαυση και τέτοιου είδους αναλύσεις, παρότι είναι σωστές (ο ίδιος τις έχει μισό-αποδεχτεί σε κάποιες συνεντεύξεις του όταν τον "στρίμωξαν" αρκετά), τελικά δεν χρειάζονται.
[5/5] Το απόλυτο, άγριο αριστούργημα
The Straight Story (1999)Κάτι σαν διάλειμμα ανάμεσα στις "κανονικές" ταινίες του Lynch, δηλαδή μία "κανονική" ταινία για τους υπόλοιπους! Βασισμένη σε αληθινή ιστορία, είναι ένα τρυφερό road movie για το ταξίδι ενός συνταξιούχου που διανύει πολλά χιλιόμετρα με την μηχανή του γκαζόν του (!) για να συναντήσει τον αδερφό του, με τον οποίο έχουν χρόνια να ανταλλάξουν μια κουβέντα. Φαντάζεσαι κάτι το λυρικό, αλλά -φυσικά- κάνεις λάθος. Η σκηνή του φινάλε δίνει τον τόνο για την ανθρωπιά και το πώς αυτή δεν μεταφέρεται στις περισσότερες ταινίες σήμερα.
[4/5] Ό,τι λέει ο τίτλος
Mulholland Dr. (2001)Ήταν αναμενόμενο. Το Lost Highway περιφρονήθηκε, ενώ αυτή η ταινία, που λέει σχεδόν τα ίδια πράγματα, λατρεύτηκε από όλους (κυρίως από όσους δεν κατάλαβαν απολύτως τίποτα)!!! Άτιμο mainstream... Βέβαια, υπήρξαν και 2-3 ουσιώδεις διαφορές: καταρχήν, έχουμε 2 πρωταγωνίστριες, και τι πρωταγωνίστριες ε; Επίσης, η δράση τοποθετήθηκε στο Χόλυγουντ (και όχι στην έρημο). Τα μυστήρια εμπλουτίστηκαν με μαγικά κουτιά, κλειδιά και τερατάκια πίσω από φασφουντάδικα, ενώ φτιάχτηκε ένα καταπληκτικό soundtrack (και το άλλο καλό ήταν, αλλά μόνο για το ροκ κοινό). Δόθηκε δηλαδή ένα πολύ πιο στιλιζαρισμένο αποτέλεσμα (δεν ξέρω αν είναι σωστή η λέξη). Για την ιστορία δεν λέω τίποτα, σίγουρα τα έχετε ακούσει όλα, απλά σημειώνω ότι είναι πιο εύκολη απ' ό,τι φαίνεται αρχικά. Η ταινία σύντομα θα είναι όσο κλασική είναι σήμερα η Οδύσσεια του Διαστήματος.
[5/5] Η καταξίωση
Rabbits (2002)Αξιόλογη και αρκετά περίεργη σειρά, που προβλήθηκε μόνο μέσω της προσωπικής του σελίδας (davidlynch.com). Αποσπάματα αυτής μαθαίνω ότι έχουν χρησιμοποιηθεί στο INLAND EMPIRE... Μισό πειραματικό, μισό για ξεκούραση (όπως τα απαράμιλα δελτία καιρού που προβάλει από το site του), δεν απευθύνεται σε κανέναν άλλο πέραν των φανατικών.
[*] Υπεράνω βαθμολογίας
The Short Films Of David Lynch (2002)1966 - Six Figures Getting Sick (Six Times)
1968 - The Alphabet
1970 - The Grandmother
1974 - The Amputee
1988 - The Cowboy and the Frenchman
1996 - Premonitions Following an Evil Deed
Συλλογή των αξιόλογων ταινιών μικρού μήκους που έκανε πριν τον Eraserhead (+2 ακόμη). Προσέξτε την αριστουργηματική (και βραβευμένη) Six Figures Getting Sick (Six Times) και την αστεία The Cowboy and the Frenchman. Παλιότερα βρίσκονταν και αυτές μόνο μέσω της σελίδας του, αλλά μετά το Mulholland υπήρξε πίεση για όλο το υλικό του.
[4/5] Για αρχειακούς λόγους
INLAND EMPIRE (2006)Παίχτηκε στο φεστιβαλ Θεσσαλονίκης πέρυσι, παρακαλείται όποιος την είδε να μας πει τις εντυπώσεις του. Από τις διεθνείς αντιδράσεις μέχρι στιγμής, μιλούν για ένα 3ωρο, 100% Lynch film, που δυσκολεύει ακόμα και τους πιστούς του είδους. Ασυμβίβαστος ακόμη και τώρα.
[-] Αναμένεται για αρχές Μαΐου...
Update:
review της ταινίας (χωρίς spoilers)
movie analysis (spoilers warning!)
[προσθήκες και συμπληρώσεις τις επόμενες μέρες]
Σύνδεσμοι:
davidlynch.com
LynchNet
David Lynch @ Wikipedia
David Lynch @ IMDB
fan-made page @ myspace
The Universe Of David Lynch
The City Of Absurdity
silencio.
Πολύ καλό το αφιέρωμα σου. Δεν είμαι φανατική Λιντσική, έχω δει περίπου τα μισά απ'όσα αναφέρεις (7/13) αλλά θα ψάξω το Lost Highway μια και λες ότι είναι αριστούργημα
ΑπάντησηΔιαγραφήΟντως πολυ καλο το αφιερωμα-παρ'ολο που κι εγω δεν ειμαι φανατικη του σκηνοθετη!
ΑπάντησηΔιαγραφήευχαριστώ για τα καλά σας λόγια :)
ΑπάντησηΔιαγραφήο Λιντς περιγράφει τις ταινίες του με μία πρόταση συνήθως: ένας άντρας με πρόβλημα, μία ερωτευμένη γυναίκα κ.ο.κ. η ιστορία στη βάση της είναι απλή, πραγματικά απλή. αν το σκέφτεσαι αυτό, δεν έχεις πρόβλημα σε καμια ταινία του. το lost highway ειδικά, παίζει σε ένα απλό δίπολο (που ανακυκλώνεται).
για να δούμε αν και πότε θα προβληθεί η καινούργια του...