A book, a movie and an old record (8/9*)

Μίλαν Κούντερα
Η Αθανασία
ΕΣΤΙΑ
1990














Τον είχα με μισό μάτι τον Κούντερα (είχα διαβάσει σχετικά πρόσφατα την Άγνοια και δεν μου άρεσε ιδιαίτερα), αλλά όλοι μου έλεγαν τα καλύτερα, κι έτσι, μετά την Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι (που πάντα μου άρεσε να χρησιμοποιώ όταν έπαιζα παντομίμα -κι ας μην είχα ιδέα περί τίνος πρόκειται), επέμεναν να συνεχίσω με την Αθανασία. Υποτίθεται πως είναι μυθιστόρημα, αλλά μην το πάρετε τοις μετρητοίς: ο Κούντερα χρησιμοποιεί τις ιστορίες του απλά ως βάση για να εκφράσει τις φιλοσοφικές του ιδέες, τις σκέψεις του για τη μοναξιά, τη νοσταλγία, την εξορία και πάνω απ' όλα τον έρωτα και πως αυτός επιρρεάζει τις ζωές μας. Στο συγκεκριμένο βιβλίο ακόμη περισσότερο (απογοητευμένος από την μεταφορά της Ελαφρότητας στην μεγάλη οθόνη) ανατρέπει όσο μπορεί τους κανόνες της αφήγησης και μπλέκει τα όρια του πραγματικού και του φανταστικού, του συγγραφέα και των ηρώων του, έτσι ώστε να το αποτέλεσμα να μην είναι προσπελάσιμο παρά μόνο μέσω της ανάγνωσης. Έχω ξαναγράψει πριν λίγες ημέρες -διαβάζοντάς την- ότι η (φαινομενικά) άσκοπη περιπλάνηση των ηρώων και ο αυτοσχολιασμός των επιλογών/διαδρομών τους με είχε κουράσει γιατί δίνει ένα τόνο φλυαρίας στο βιβλίο, αλλά η ομορφιά του βρίσκεται αλλού: στην ικανότητα που έχει ο Κούντερα να απομακρύνεται από αυτούς και να κάνει γλυκόπικρες παρατηρήσεις για τη ζωή τους (μας). Πράγματι, αυτό δεν του λείπει ούτε στο ελάχιστο -έχω δε την αίσθηση πως αν διαβάζω αυτό το βιβλίο κάθε 10 χρόνια στο μέλλον, θα αναφωνώ με όλο και μεγαλύτερη έκπληξη "πόσο δίκιο είχε!" Η μοναδική μου ένσταση είναι η εξής: λόγω συνήθειας περισσότερο, προτιμώ όλα όσα θέλει να εκφράσει ο συγγραφέας να περνούν μέσω των ηρώων του και όχι του ιδίου-αφηγητή. Τον τελευταίο τον θέλω απλό παρατηρητή. Με άλλα λόγια, θέλω όλα τα πάθη και οι αντιφάσεις να φανερώνονται μέσα από την σύγκρουση των χαρακτήρων. Διαφορετικά δεν μιλάμε και τόσο για λογοτεχνία, σωστά;




Paolo Sorrentino
Il Divo
Πολιτική
2008














Πορτραίτο του Τζούλιο Αντρεότι, ανθρώπου που διετέλεσε 7 φορές(!) πρωθυπουργός της Ιταλίας (για να μην λέτε ότι μόνο στην Ελλάδα γίνονται αυτά) και δικάστηκε σχεδόν άλλες τόσες για τις σχέσεις του με την μαφία (άλλες αποδείχτηκαν και άλλες όχι, αλλού άσκησε έφεση και αλλού τα εγκλήματά του είχαν... παραγραφεί!!! Βλέπετε, η Ελλάδα και η Ιταλία μοιάζουν πολύ περισσότερο απ' ό,τι φαίνεται). Η σκηνοθεσία είναι με μία λέξη ιλλιγγιώδης και η ερμηνεία του Τόνι Σερβίλλο συγκλονιστική -βασισμένες και οι δύο σε ένα σφιχτοδεμένο σενάριο. Ο Αντρεότι παρουσιάζεται σαν ένας παρασκηνιακός και αθόρυβος Βελζεβούλ (ένα από τα πολλά του alias) και αρχίζεις να καταλαβαίνεις π.χ. γιατί έπεσε η κυβέρνηση Πρόντι πέρυσι και επανήλθε ο Μπερλουσκόνι στην πρωθυπουργία (βικιπαίδεια). Η ταινία απαιτεί εγρήγορση και... επίγνωση της πρόσφατης ιστορίας της γείτονος, κάτι που δυσκόλεψε πολλούς θεατές, αλλά όχι και την συγκομιδή βραβείων και εντυπώσεων για τον Σορεντίνο. Να σημειώσουμε και την πολύ καλή χρήση της μουσικής στο φιλμ.




Ry Cooder
Paris, Texas
OST
1984














Η ταινία του Βέντερς είναι από τις πλέον αγαπημένες μου και το soundtrack αυτής ένα έξοχο παράδειγμα του πόσο μπορεί να ταυτιστεί το όραμα του σκηνοθέτη με την μουσική του συνθέτη. 10 ποιητικά κομμάτια για κιθάρα, μουσική της ερήμου -όχι τόσο της Καλιφόρνια αλλά της δικής μας, της προσωπικής- ένα κύριο θέμα (Paris, Texas) που επαναλαμβάνεται δραματικά στο τέλος (Dark Was The Night) και ένα σπαραχτικό απόσπασμα από την ταινία, μία σκηνή ανθολογίας για το παγκόσμιο σινεμά (I Knew These People). Ο δίσκος ακούγεται χρόνια μετά αυτόνομα, αποδεικνύοντας γιατί ο Κούντερ ψηφίστηκε και ως ο 8ος καλύτερος κιθαρίστας όλων των εποχών (Rolling Stone), αλλά πραγματικά πιστεύω ότι είναι καλύτερο να έχετε δει την ταινία έστω μία φορά πρώτα. Γιατί μόνο τότε θα μπορέσετε να καταλάβετε πόσο σημαντικά είναι εκείνα τα λόγια του Harry Dean Stanton: and he was surprised at himself because he didn't feel anything anymore. All he wanted to do was sleep. For the first time he wished he were far away, lost in the deep, vast country where nobody knew him. Somewhere without language or streets. And he dreamed about this place without knowing its name. And when he woke up he was on fire...